Way u qalantaa in dhugasho iyo dhaayo loo
yeesho bulsho kamid ah kuwa dunida ugu laandheeraysan oo ka kooban 11 qawmiyadood iyo ilaa 25,000 oo qabiil, lagana yaabo in qaarkale jiraan,
aanse weli la ogeyn. Intooda badani waa gooni daaq keli keli u nool, sidaada oo
kale waxay leeyihiin indho iyo suuniyo, Bishmo (Dibno) iyo dhego, laakiin aad
kaaga shaqo badan, saddex dalool oo dalool cuntada aynu cunno iyagaa faxliya.
Qaniinyada oo ah hubka ugu culus ee
bulshadani dadkeeda iyo dalkeedaba ku difaacdo, haddana Labkoodu wax ma qaniino
oo mici malaha. Dhedigu se haddii uu micida kula helo waxaad dareemidoontaa
xanuun, cuncun iyo barar uu sababay dareeraha sunta ah ee Venom, nooc ka mid ah ee
loo yaqaan Melittin, laakin waxaa barbar socda waxtar ka badan
intaa ku gaadhey! Suntani markay jidh ka
la falgasho waxay kor u qaadaa Hoormoonada la dirira caabuqa ee loo yaqaan glucocorticoid. Sidoo kale, waxaa laga shakisan yahay in
suntan Melittin-tu dili karto Feeraska HIV ga maadaama ay ka
gudbi karto dahaadhka ilaaliya Feeraskan, taasoo lagu rajo weynyahay in
mustaqbalka ka hortag loo isticmaali doono.
Bulshadan
oo soomaalidu u taqaan Shinni, waxay
u noolyihiin inay shaqeeyaan, midkastana wuxuu bulshada u hayaa shaqo gaar ah
oo qaar waa “undertakers” guryaha ka qaada kuwa dhintay, ini waxay raadisaa
isla markaana kaydisaa cuntada, qaarna waxay u heelanyihiin difaaca, kuwo
kalena waxay xanaaneeyaan dhasha, halka kuwa kalena u adeegaan Boqoradda.
Maadaama koox wal oo wada shaqaysaa aanay ka maarmayn (Communication) ama inay
si’uun u wada xidhiidhaan, bulshadani waxay iskula xidhiidhaan luuqad ka kooban
taabasho, cod, ur, fariimo-Kimikaad, iyo qoob ka ciyaar, taasoo u sahasha in
wax walba sidii loogu talo galay u qabsoomaan.
Shinnidu
waxay cuntada ka heshaa Ubaxa iyo Manka dhirta, gaar ahaan qaybta macaan ee
ubaxa ee loo yaqaan nectar iyo qaybta budada ah ee loo yaqaan pollen. Qaybta hore waxay u isticmaashaa inay tamar ka hesho,
qaybta danbena inay Borotiin(Protein) ka hesho. Marka shinidu ubaxa kasoo
dhuuqdo nectarka – kaas oo ka kooban 20% oo sonkor ah iyo 80% oo biyo ah, wuxuu
ku dhacaa labada caloolood ee shinidu leedahay, mid wixii ku dhaca way
isticmaashaa kankalena waa kayd oo waxay kula soo noqotaa goobtii ay deganayd
halkaas oo ay ku shubto unugyo yar yar oo daldaloola (awlallo) ka dibna
baalasheeda ayay sida marawaxada ugu dulwareejiso si heerkulka goobtu sare ugu
kaco biyuhuna u uumi baxaan. Ugu danbayn waxaa halkaa ka samaysmaya dareere ka
kooban 80% sonkor ah iyo 20% oo biyo ah, soomaaliduna u taqaan Malab.
Malabku waa tamar dhamaystiran, maadaama sonkortu ku badantahay, sidoo kale,
mar haddii biyuhu ku yaryihiin ma sadhoobo oo Jeermisku kuma dhasho.
Halkii
Qoys ee shinni ah (The Colony) wuxuu ka kooban yahay Boqorad (The Queen), ku dhowaad 500 oo lab (The Drones) ah iyo
5,000 ilaa 6,000 dhedig ah (The Workers).
Boqoradu kursigan kuma hesho doorasho, cidna kama
dhaxasho, waxay se ku mutaysataa Nasiib. Boqoraddu waa dhediga keliya ee
bulshadan ee isutagga jinsiga ah la guta labka, uguna cimri dheer-mararka
qaarkood waxay noolaan kartaa 5 sano,
laakin badanaa waxay noolaataa 2 ilaa 3 sano. Baalasha gaagaaban, micida dheer
ee soo qaloocda iyo dhererka ayay kaga gedisantahay oo lagaga garankaraa
intakale. Inta ay nooshahay Boqoradda shaqadeedu waa inayay Beed badan dhasho, maalintii waxay dhigi kartaa ilaa 1,500
oo beed ah, sanadkiina 250,000. Dhawrka sano ee ay
nooshahayna waxay dhigi kartaa ilaa 1million oo beed. Marka taashka loo xidho todobaad ka dib ayay guriga
ka soo baxdaa oo dhawr jeer kusoo wareegtaa oo marba jiho kaga timaadaa si ay u
barato goobta gurigu ku yaal, ka dibna inta ay ur laysla garanayo sii dayso ayay cirka isku shareertaa oo ku
jiciirataa, labkii oo midwalba fursadan sugayay ayaa 13 daqiiqo ka dib iska wada daba maqiiqa iyagoo raadraacaya urteeda
una kala dheeraynaya. Midka nasiib u hela inuu kudo, saarto ama u galmoodo isla
daqiiqadaas ba goobtaa ayay ku khaarajisaa Boqoraddu. Inta kalena dib bay isu
soo rogaan oo firxadkoodu wuxuu soo gaadhaa guriga, halkaas oo iyana xasuuq
ba’an loogu gaysto, yaa xasuuqaya? Ayo kale, dee dhediga marka laga reebo midh midh ka
fakada. Boqoraduna way soo
noqotaa halkaas oo 48 gudohood ku dhasho beed door ah.
Dhedigga ayaa ah kuwa wax difaaca, quudka
raadiya, biyaha soo dhaamiya, Malabka sameeya, Caruurta koriya, guriga
nadiifiya, Boqoradana quudiya, laakiin dhamaantood waa madhalays aan wax galmo
ah samayn, kooda ugu cimri dheerna wuxuu noolaankaraa ilaa 6bilood.
Labku wax
shaqo ah ma qabto aan ahayn inuu Boqoradda bacrimiyo iyo inuu malabka cuno!
Markuu bacrimiyo wuu dhintaa! marka cuntadu gabaabsi noqotona debedda ayaa loo
laadaa!
Shinnidu
waa noolaha keliya ee cuntada uu samaysto ay dadku cunaan. Cuntadaasina waxay
leedahay gaashaan dabiici ah oo aanay Bakteeriyadu ku dhalankarin.
Shinnidu
waxay duulikartaa 24Km saacadiiba, ilbidhiqsigiina waxay duuli kartaa 15mitir.
Baalasheeda waxay garaacdaa (dhaqaajisaa) 200 halkii ilbidhiqsi, ama 12,00 oo
jeer halkii daqiiqad!
xigasho: 1. Washington University in St. Louis 2.
bigislandbees.com 3. Ontario Beekeepers’ Association 4.
Charles D. Michener
Burco, Somaliland
Kommentarer
Skicka en kommentar