Xarunta Dhegey (baadhista, ururinta, kaydinta) taariikhda iyo suugaanta

Buugga afsoomaaliga lagu qoro iyo akhristihiisa soomaaliyeed waxaa dhexyaalla xayndaab weyn. Isma gaadhaan, oo buugguna qol buu ku daayimaa akhristuhuna cidluu fadhiyaa oo kuma baraarugo erayga qoran iyo wuxuu ka dheefi lahaa. Qorayaasha afsoomaaliga wax  ku qora tacab koodu wuxuu u baahan yahay in gacanta laga saaro akhristihii. Kolkaasi ayuu buugguna buug noqonayaa, qoruhuna uu ogaan karayaa farriintii uu buuggu siday heerkay taagnayd. Akhris ku guud ahaan waxa uu la mid yahay dhammaan baahiyaha kale ee nooluhu u baahan yahay goor walba. Weliba akhrisku waa baahi maalin leh ah ama goorwalba taagan.

Qoritaanka buug, waa aynu u oommanahay. Waana inoo farxad in aad aragto buugaag afsoomaali ku qoran oo maktabadaha adduunka yaalla. Waxa aan xasuustaa, maktabadaha magaalada Stockholm oo ay yaallaan buug ama laba---meelaha qaarna aan mid keliyaba laga helin. Beryahan danbe waxa soo buuxinaya Maktabadaha Sweden buugaag afsoomaali ku qoran. Waa inoo farxad, tayadoodu haba kala liidatee--dee bar bilaw wanaagsan baa muuqda. 

Ugu horrayn, anigoo ku hadlaya, magacyga, ka qoyskayga, ka ururka qoraaga. Waxa aan tacsi u dirayaa qoyskii, qaraabadii iyo dhammaan bulshada afka soomaaliga ku hadasha, meelkastay joogaanba. Waxa aan uga tacsiyeynayaa, geeridii ku timi marxuum Cali Xasan Adan (Banfas) oo maanta ku geeriyooday magaalada Hargeysa ee caasimadda Somaliland. Ilaahay naxariistii janno ha ka waraabiyo, aamiin ehelkii iyo qaraabadiisiina, samir iyo iimaan ha ka siiyo. Waxa ay ahayd dhammaadkii 1988kii (Bishii ma xasuusto) goor barqo ah, markii loo dareeray dhinaca waqooyi ee tuulada Dabaylweyne. Dabaylweyne, waxa auu ka tirsanyahay deegaanka soomaalida ee Itoobiya, waxaana deggenaa qaxooti farabadan oo ka soo qaxay Hargeysa iyo meelo kaleba. Waxa goobta isugu yimi dad aad u tiro badan, oo ku soo ururay, sidii ay u dhegaysan lahaayeen abwaanno iyo fannaaniin goobtaa ku soo bandhigay suugaan u badnayd guubaabo. 

Taariikh-nololeedka Xasan Cabdilaahi Xasan (Ganey) Dhulku saacu wada gaadh Waanu kala sed roonyee Meel idaha seel u leh Riyahana salool u leh Oo geela saar u leh...... ... Xasan Xaaji Cabdilaahi Xasan "Ganey" "Anigu waxaan ku dhashay duleedka Degmada Bullaxaar oo ka tirsan Gobolka Saaxil, waxaanan filayaa da’daydu inay tahay ilaa 6o Sano(oo ku beegan meelahaa 1944 kii ), waayo, markii aan dhashay meel miyi ah ayaan ku dhashay laakiin isma yaraynayo in aan wax isku daro mooyee, aniga oo dhawr iyo toban jir ah oo kuray ah ayaan markaa ka imi miyiga Bullaxaar oo waxaan imid magaalada Berbera kadibna waxaan shaqo ka bilaabay Hudheelada sida Hudheelkii Cumar Isteeri, markii dambana waxaan u soo wareegay Hargaysa oo xilligii inqilaabkii Xasan Kayd ay wadeen. Waxaan ka shaqaynayay hudheelka Union-ka, markii la odhan jiray Bakayle Qalad.

MAANSO: GULUF Maansada Guluf waxay xambaarsan-tahay ama sawir ka bixinaysaa dagaalkii dalka ka qarxay  1988-kii . Wuxuuna Guuleed u warramayaa saaxiibkii Geeddi, oo uu sharraxaad ka siinayo sida uu dagaalku saamayn ugu yeeshay, ee ay uga baro-kaceen hoygoodii iyo hantidoodiiba . Wuxuuna yidhi:

FG: Jiiftadani waxa ay soo baxday taariikhda hoosta ku xusan. Waase iga xusuus iyo wax is dabadhigga maansada qalin ku rimmiska ah ee beryahan xoogga badan, ee itaalka yar. Kaftan aan turxaan lahayn. Dooddan waxa sannadkii 2007da bilaabay Jamac Muuse Jaamac, oo carriga talyaaniga deggen, waxa uu xilligaa gacanta ku hayey buuggii "Gobonimo Bilaash maaha". Dooddanina waxa ay ka dhalatay buuggaa iyo Jaamac oo diiradda saaray erayga gobonimo iyo macnihiisa. 

Throughout the evening, Mahamed Ibrahim ‘Hadraawi’, the internationally acclaimed poet and winner of the 2012 Prince Claus Award, will discuss the festival theme of ‘journey’, and reflect on related themes of migration, exile, isolation and discovery. He will be joined on stage by renowned writers and playwrights Ganey,  Bashir Goth and Said Salah Ahmed, and other artists and intellectuals. Together they will share their own personal adventures, and reflect on the impact of their journeys on their past and present literary works.

Habeen taariikhi ah buu ahaa, habeenkii salaasaad ee taariikhdu ahayd 01-10-2013. Waxa ay ahayd bil bilawgeed, goob aad loo sii habeeyey bay ahayd, aadna loo qurxiyey. Waa goob ku taalla Stockholm dhinaceeda waqooyi. Waxa madasha ku sii diyaar ahaa, xubno ka tirsan Ururka Qoraaga Somaliland markay goorsheegtu ahayd 19:00. Waxa ay kala ahaayeen, Xubnaha goobta isugu yimi ee ka tirsanaa UQS, Cumar X. Bile Aadan, Yuusuf X. Cabdilaahi Xasan, Maxamed Xirsi Guuleed, Muuse Maxamuud Ciise iyo aniga oo ah Sayid- Axmed Maxamed Yuusuf. Xubnaha habeenkaa ku kulmay casha/sharafta waa ay bad-naayeene waxa aan ka xusi Md, Jamaal Cali Xuseen, oo ka mid ah bahda UQS, ahna u tartamaha jagada madaxweynaha Somaliland, Xildhibaan Ifraax Kirix, Dr, Maxamed Yuusuf iyo Sahra Axmed oo ku magac-dheer (Sahra-Halgan).