Dareenka gaarka ah ee maansada Xasan Xaaji Cabdilaahi Xasan (Ganey)...Caashaqani muxuu gabay, laba guusha wada jecel, god muxuu ku kala riday, laba guur isku ogaa, geerida mid yidhi hoo!!!

Taariikh-nololeedka Xasan Cabdilaahi Xasan (Ganey)

Dhulku saacu wada gaadh

Waanu kala sed roonyee
Meel idaha seel u leh
Riyahana salool u leh
Oo geela saar u leh...... ...

Xasan Xaaji Cabdilaahi Xasan "Ganey"

"Anigu waxaan ku dhashay duleedka Degmada Bullaxaar oo ka tirsan Gobolka Saaxil, waxaanan filayaa da’daydu inay tahay ilaa 6o Sano(oo ku beegan meelahaa 1944kii), waayo, markii aan dhashay meel miyi ah ayaan ku dhashay laakiin isma yaraynayo in aan wax isku daro mooyee, aniga oo dhawr iyo toban jir ah oo kuray ah ayaan markaa ka imi miyiga Bullaxaar oo waxaan imid magaalada Berbera kadibna waxaan shaqo ka bilaabay Hudheelada sida Hudheelkii Cumar Isteeri, markii dambana waxaan u soo wareegay Hargaysa oo xilligii inqilaabkii Xasan Kayd ay wadeen. Waxaan ka shaqaynayay hudheelka Union-ka, markii la odhan jiray Bakayle Qalad. Waxaan ahaa Baayacmushtari oo waxaan ka shaqaynayay meherado aan lahaa oo ku yaalay Xero Dhifta, laakiin sannadkii 1966, ayaan hadana u wareegay dhinaca Geerash-yada oo waxaan ka shaqayn jiray Geerashkii Xaaji Dool iyo Cabdi Giirshe ay wada lahaayeen, 1967kii, ayaan ku biiray Ciidamadii Xoogga Dalka, markaas ilaa 1970kii waxaan ku jiray Ciidamadii Kamaandoosta ahaa oo aan ka soo wareegay xilligaas oo aan ku soo biiray kooxdii Baamboyda iyo Kooxdii Janan Daa’uud. Xigasho: www.Farshaxan.com -----------------------------------

Ma ogtahay curyaankaba cago looma waayine, caynkaa wax loo yidhi, kuwa cararayee ladan, inay ku cibra qaataan.

Xasan Xaaji Cabdilaahi, oo ku magac dheer Xasan Ganey, waxa uu ka mid yahay Abwaanada, soomaalida ee aadka loo jecelyahay murtidooda. Inta badan waxa lagu kala tilmaamaa abwaanada in midba wax gaar ah, uu si fiican ugu soo bandhigo maansadiisa. Xasan Ganey, waxa u seemman, ama lagu tilmaansadaa dhaqanka iyo deegaanka oo uu si xarrago leh ugu raaxaysto maansadiisa. Xasan waxa uu soo caan baxay badhtankii, todobaatanaadkii, sida aan maqlay, waxa uu caan noqday isla rawaayaddiisii koowaadba. Waxa uu markii hore ka mid ahaa Ciidamadii xoogga dalka ee Jamhuuriyaddii soomaalida ee burburtay. Xasan, oo maalmahan ku sugan carriga Ingiriiska ayaan jeclaystay bal in aynu yara eegno meelaha aan ka go'in dhegaha dadka jecel maansada soomaalida ee quruxda badan.

Bal aan ku horrayno, isagoo la hadlaya caashaqa, oo leh dhallinyarada, dhibaato ayuu ku hayaa: 

"caashaqani, muxuu gabay,

laba guusha wada jecel, 

god muxuu ku kala riday, 

laba guur isku ogaa, 

geerida mid yidhi hoo" 

Caashaqani muxuu gabay,

Laba garasha dheeraa,

gal muxuu ku kala xidhay,

Laba buurihii golis,

Midba gees ka joogo.

Heestaa oo uu qaado Xasan Adan Samatar, waxa ay ka mid ahayd heesihii loogu jeclaa todobaatanaadkii iyo siddeetamaadka horraantiisii. Waa hees dareen ka bixinaysa, sida lammaanaha isjecel, ay xaaladdani la soo gudboonaato ay murugada u leedahay.

Ma ogtahay curyaankaba

Caga looma waayine

Caynkaa wax loo yidhi

Kuwa cararayee ladan,

Inay ku cibra qaataan.

Soo dhaaf, waxa aad dib u xasuusataa. Sayloo gu'yaal badan, baa ka mid ah heesaha ama maansooyinka ilaa maanta aadka loo jecelyahay. Waxa heestaa wada qaada Sahra Axmed Jaamac iyo Xasan Aadan samatar, waxaana erayadeedii ka mid ahaa:

Sayloo guyaal badan Soo baxa kaliishii Seelseelna loo degay Sannad geelu badi dhalay Oo sidigtii Laalays Nirguhu aanay socod baran Reeraha sintoodiyo Kaymo saar leh loo dhigay Oo igadh mid yari sabo Maqaar lagu salaaxay Saameeshay gaawaha Oo baarqab soohani Isagoo ah laba-sabar Soofeeyey micidoo Ka sanqadhiyey doobtii Salaaddiina roorsaday Ugabkii u saniyo Surmo dheer la tiigsaday Saqdii dhexena roob helay Subixii bariisada Sidoodaan jalleecada Saxansaxo udgoon badan Sanka kuula raacaa Sahra Axmed Jaamac: Sange subag idaad iyo Sumal badhidii lagu shubay Ooy sabada ceelkiyo Sohdu tahay agtiisoo Loogu dhaansho sacabada Oo Sudiyo Howd sare Seddex guure daaqoo Weli aan sedyari arag Oo seeto iyo dabar Labadaba ka saahiday Oo salow dagaal iyo ninkii geyin saraayaha Oo sararta naaxdiyo Timuhu ay isku seexdeen Oo seyn-gargorkii Loo salaaxa guudkoo Saxarkii ku duuliyo Looga mayro siigada Loo saaro kooraha Cigalkiina loo sudhay Sarajoogga iyo muuq Sankuneefle kaligaa Adaa suuraddiisa leh Xasan Aadan Samater: Sagal gaaxday roob subax Seermaweydo ku onkodey Waaguna ku sarakacay Sarajoog nin dhererkii Cadceedduna la siman tahay Nuurkuna sagootiyey Oo waqal sindadab iyo Guulaamo socotiyo Kala soocday dhibicii Oo midab sibaaqiyo cadaan wada siraatiyo madoow suul-dhalaal xiga Seddexdaa miduun yahay Qof suureeyey kala garan Oo beel Sanaagiyo Ku surmiday saraar godan Saadaalinaysoo bal halkuu ku simo iyo Sugayaan inuu helo Subixii bariisada Sidoodaan jalleecada Saxansaxo udgoon badan Sanka kuula raacaa Sahra Axmed Jaamac: Dhulku saacu wada gaadh Waanu kala sed roonyee Meel idaha seel u leh Riyahana salool u leh Oo geela saar u leh Oo dirir sagaariyo Sagaal gudcurkuna helay Saga xareedaan Biyuhuna sunsumayaan Oo saawasaawiyo Saxal cudur lahaynoo Salka looga degay nabad Oo saraarta dixidiyo Simantahay dareemadu Oo sebiga caanihii Lagu siiyey golihii Habluhuna sibraar iyo Dhiilo saabka loo tolay Sinta bidix ku qaadeen Subixii bariisada Sidoodaan jalleecada Saxansaxo udgoon badan Sanka kuula raacaa

Xigasho: farshaxan.com

Heestan, oo sida uu Xasan laftigiisu sheegay, lagula kaftamay in uu deegaanka Sanaag na Abaar ka dhigay (Maansadiisa) Sayla iyo Galbeedna barwaaqo, ayuu sida uu abwaanku sheegay, ka tiriyey maanso kale oo la yidhaa Dhaqan. Taasoo uu si gaar ah uga tilmaan bixinayo quruxda ay leedahay deegaanka Sanaag xilliga barwaaqada. Waxaase daymo mudan habka uu heesta dhaqan ugu sharraxay roobabka iyo noocyadooda, marka barwaaqada dadku sida uu u farxo, ciyaaro, guurka iyo ninka geeljiraha ah iyo xaaladaha ku xeeran. Bal markanna aan yara dhuganno, heesta "Dhaqan" iyo sawirka ay innaga siinayso deegaanka iyo quruxdiisa, dhirta iyo xoolaha. Meerisyadani waa kuwa ka dhigay Xasan Cabdilaahi, abwaan ku caan baxay falkinta maansada ee ku aroorta dhanka dhaqanka, deegaanka iyo quruxda reermiyinimada. Waxa uu ku faanaa, inbadanina ku jeceshay deegaankeenna iyo hab-dhaqankeennii hore. Waxaase lagu kala duwanyahay waa qaabka aad u tilmaanto, erayada aad adeegsato iwm.

Dhoomaha sanaagoo

Daali ay ku dhawdoo

Dhool bari ku jiifsaday

iyo dhibic mahiigaan

Marna dirir dhirbaaxiyo

Miiraale dhaqa iyo

Gudgudaha dhabaandhabay

Dhildhilada u bixiyoo

Dhaan nageeye ku onkaday

Mayayna uu ku dhagagsaday

Mid kalena dhab ugu da’ay

Dharagtooy camuuduna

Kobta dhiica godan iyo

Calcalyadu dhijaamaha

Dhacadiid u jiiftoo

raha doobi dhaaliyo

shinbiraha dhawaaqee

dhawr nooc u ciyayana

dhagtii maqashay jeceshahay

oo daro dhanaantoo

dhaashaday korkeediyo

xarfo rays ay dhaadhiday

xididkeedi dhuunyaday

ka dharqaday biyaha iyo

ubaxoo dhamaysoo

dhambalaha cadaystiyo

maadhu isku dheeliday

baldhooluhuna kala dhacay

dareemaduna dhuuxiyo

kala dhilin caleentii

iyo dhuubki dixiduba

oo geedo dhayla ah

laga dhawro socodkoo

marka aad dhaqaaqdaba

cosob dhaaxa hawroo

dhiidhida ku seexdiyo

rays dhiiqo daaciyo

dhac caleeni leedahay

oo xagar dhamaysoo

man uu cunin dhurduhu wali

oogada ku dhiibshiyo

dhuyuciyo maraagiyo

dhiitacab magooliyo

dhinbiliil galooliyo

qudhac dhamasta leegoo

dhaameel udgoonlihi

dheega isa saartoo

dhirta geedba dhalankii

dheehiisu buuxsamay

marankuna dhexda u galay

saarkuna ku dherersaday

oo gob iyo dheentiyo

dhafaruur bislaatiyo

gomorshaa is dhilay iyo

himir sida hunguri dhubuq

dhuunta kuu maraysiyo

dhabigiyo madheedhkuna

hoobaan dul dhididoo

malab yar oo dhibqayaa

kasoo dhibiqtif leeyoo

midho dhiina bixiyeen

oon ciidu dheged iyo 

dhoobo madaw ahaynoo

dharka kaa halaynayn

oon dhuug wareeniyo

lagu arag dhibiiqoo

jiilaalki lagu dhixin

udubkuna ku dhicin wali

mar habeenku dhaxan wadan

dharaartiina kululayn

dhex-dhexaad hawadu tahay

oon dhac iyo duulaan

dhawr bahal lahaynoo

reeraha is dhinac yaal

dhaabadoodu nabad tahay

maalkiina ugu dhalay

oo dhiilo waawayn

dhanaan iyo dhitiyo ciir

gooni loogu kala dhigay

oo dhooraydii iyo

daba dhoonki geeliyo

dhaydiiday kuraygii

oo dhaayin badisoo

nirgo dhaylo soconloo

yaanay dhiman daraadeed

qaar loogu dhuufoo

dheeraaday kuruskii

edega u dhex jiiftoo

ku dul dhaacatoo godod

dhiiqeen danbeedadu

oo dhaqasho doobloo

ramadkiisa dhawrtoo

dhididkii hablaha iyo

ka fogaaday dhaantadu

isagoo dhadhabid neceb

dhaqso gorof u qaatoo

ka soo buuxshay dhaameel

oo ubad dhalaanoo

danbarkii lafta u dhacay

dhuxulaha ka daadshoo

iyaguna dhadhamin li’I

dhangad loogu qaatoo

dhama waalidkood yidhi

oo rimay dhawaysoo

dhaystii la socon loo

dheega xardhayoo faraw

dhuumatadu qarsoontiyo

dhaqayaha la kala garan

oo baarqab dhibiloo

malaa bil iyo dheeraad

wali dhuuni cuninoo

dhexdu qabasho leeg tahay

koromada dhufaaniyo

dhawr qaalin didiyoo

ka dhexsaaray geelii

oo micida dhaaliyo

dhoolaha is mariyoo

dhiilaabay galawgii

oo doobta dhiifta ah

dhawr goor garaacoo

rakaadiina daba dhigay

dhiriftiina roorsaday

galoof xayl ku dhigayoo

markii uu dhulka u riday

afartiisa dhaadheer

baalaha ka dhaafsoo

dhinacyee markay tidhi

ku dhirbaaxay jeeniga

oo naylo dhaga jeex

iyo galwo lagu dhigay

dhacanta looga qaadoo

mari doodi loo dhigay

oo nugulka dhaadani

waa dhiin lo’deenee

dhasalaalaq reentoo

intoo dhoobi sara kacay

loo yeedhay xayn dhool

oo waylo dhuudaan

dhogortoodu noqotiyo

dharag boodka waxaruhu

qolqolka is dhexyaaceen

oo dhawr gamaanoo

koore ay ku dhididiyo

dhangad lagu xanuunjiyo

bir dhareer ka keentoo 

afka loogu dhaabiyo

dhacsi iyo rogaal galin

dhoodida ka muuqdaan

oon dhaanto iyo sacab

dhalin yaradu daynayn

dhalatooy cadceeduna 

godka ay ku dhawdoo

dharabkii arooryiyo

intaan dheelku sara kicin

is dhextaagtay mina subax

dhugashada sideedaa

dhaayaha ku eegaa

adigana dhargi ogyiin

dhudi kubab dhamaysleey

dhexyar dhabano hoobaan

dhabeel gaari dhaqasho leh

adigaa dheg iyo qurux

rabi kuu dhameeyoo

intaad dumarka dheertahay

dhulka aad ku ababtiyo

dhaqan hooyo weeyaan

Xigasho: barta foolbuugga ee Xasan Cabdilaahi "Ganey"

Rawaayadihii caan baxay waxa ka mid ahaa ee abwaanku allifay: "Bidaari sibiq bay kugu gashaa, Galbeed waa la xoreeyey ee waarsaa gaagixisay, Dab jacaly karin waa iyo Masiibadu adduunyada iyadaa u macallin ah. Ugu danbayn, waxa aan ku dhiirri gelin lahaa inta fursad u heli karta in ay abwaanka ka qoraan, maansadiisa quruxda badan, dhadhanka fog leh ee aan gacan ku jujuubka ahayn ee laabta ka soo go'day. In buug iyo laba iyo saddexba laga qoro ayuu mudan yahay Xasan Ganey. Inkastoo uu gabayo iyo Maanso kaleba leeyahay oo iyagu gaar u taagnaa sida: Saxansaxo, Duufaan, Ka dartaye ma dibibaa  iyo qaarkaleba, haddana waxa uu si gaar ah ugu suntan yahay maansada tilmaanta deegaanka iyo quruxdiisa.

Maanta oo uu joogo London/UK, oo uu kaga qayb gelayo debbaaldegga todobaadka soomaalida, waxa aan u dirayaa salaan gaar ah oo ku socota abwaanka, waxa aan kaloo salaan u dirayaa Ayaan Maxmuud Cashuur oo dedaal dheer ugu jirta siday u shidi lahayd shamacii abwaanadii hore, dhexe iyo kuwa cusub. Gu'gii 2008 oo aan ka qayb galay debbaaldeggaas waxa joogay Abwaan Cali sugulle (Duncarbeed), oo taariikhdiisa fog la wada garanayo.

Weligeed adduunyada, wakhtigaa qof saacida, midna waayahaa xidha, labadaasi waxaan ahayn, horaa looga waayoo, waa nin iyo waagii.

FG: Maansooyinka aan kor ku xusay wixii qalad ah ee ku jira, waa uun qalad qoraal, qofkii soo saxana waan uga mahad naqayaa.

W/Q, Sayid-Axmed M. Yuusuf

Stockholm/Iswidhen

20/10/2013 Axad