Xus iyo Xusuus: IHN, Cabdiraxmaan Maxamuud Jaamac (Qodax) iyo maansada: "Godol". " Anigoo Itaal gabay, gurigaan dhexjoogana, aan geesna uga bixin: Maansada "Godol"...2012

Galabtii Carraabada

Aan gaar u daawado

Guullaa amarka siiyoo

Hadba gees u dirayee

Anigoo Itaalgabay 

Gurigaan dhexjoogana

Aan geesna uga bixin.

Waxa laga joogaa sannad gaw ah, markii uu IHN,tee Cabdiraxmaan Maxamuud Jaamac oo ku magacdheeraa Cabdiraxmaan Qodax ama Cabdiraxmaan Bulsho, uu ku geeriyooday magaalada Emman ee carriga Holand. Cabdiraxmaan in muddo ah ayuu ku jiray cusbitaal ku yaalla magaalada uu deggenaa, muddo ka dibna xaqii lama dhaafaanka ahaa baa u yimi oo halkii loo badnaa ayuu tegey. Geeridu waa xaq, qof kastaana wuu dhadhamin doonaa, waxaase jira qof war fiican ka hadho, mid aan dib loo xasuusan iyo mid xumaan lagu xuso. Ilaahay ha innaga dhigo kuwii wanaag lagu xuso, aamiin. Qoraalkan waxa aan ku xusayaa walaalkay Cabdiraxmaan M. Jaamac oo aan ku xusayaa wanaaggiisii, sheekadiisii, kaftankiisii dareenkii siyaasadeed ee uu dhallinyaradiisii soo maray.

Cabdiraxmaan waxa uu ku dhashay magaalada Sheekh xilli ku beegan 1959kii. Waxa uu waxbarashadiisii hoose ku soo qaatay Sheekh, Hargeysa iyo Baydhabo. Waxa uu yaraantiisii ku soo barbaaray inta badan Hargeysa iyo Sheekh. Waxa uu siddetamaadkii degenaa Muqdisho. Labaatankii sannadood ee ugu danbeeyeyna waxa uu deggenaa carriga Holand. Halkaas oo uu ku geeriyooday.

Cabdiraxmaan, Ilaahay ha u naxariistee, kaftan yaqaan, aan laga xiiso goyn buu ahaa. Waxa uu kula baxay magaca Bulsho. Maaddaama oo maalmihii tegey ee bishii Feberweri la xusayey kacdoonkii dhalliyarada ee 1982kii, imminkana aynu ku jirno bishii maarj horraanteedii, waxa aan ku xusayaa kaalintiisii. Goobtu waa dugsigii sare ee Sheekh ee caanka ahaa, gu'guna waa 1982kii horraantii Maarj, ardayda ku jirtay waxa aan ku qiyaasi karaa 300 oo arday. Waxa ay u badnaayeen ardayda "Hoyga" ee u hoyata dugsiga. kacdoonkii ardaydii Hargeysa ayaa bilaabmay, maalmo ka dib ayaa abaabul ka dhacay Dugsiga sare ee Sheekh. Waxa aan ka xasuustaa Maxamuud Siciid Cawaale, Dacwi, Beled iyo Cabdiraxmaan Bulsho, kaalintii ay ka qaateen abaabulkaas. Macallimiintana waxa aan ka xusayaa, maamulhii dugsiga Axmed Daahir Diiriye (Shaarub), Faysal Axmed Xaaji Aadan, Ibraahin Maacaleesh.

Ardaydu waxa ay goor habeenimo ah qabsadeen saldhigga ciidanka booliska, oo ahaana goobta lagu joojiyo baabuurta ka timaadda Burco ee Berbera u socda. Habeenkaa, waxa aan odhan karaa magaalada Sheekh waxa gacanta ku dhigay ardaydii Dugsiga sare, oo uu hormoodka ka ahaa Cabdiraxmaan Bulsho. Waxa aan xasuustaa maalinimadii ayaa hoolka weyn ee Dugsiga la isugu yimi iyadoo ciidan badanna la keenay duleedka dugsiga. Cabdiraxmaan waxa uu halkaa ka jeediyey qudbad gilgishay dhammaan ardaydii, waxa aan ka xasuustaa erayadiisii, "aan u midaysnaano waxa aynu doonayno" isagoo labada gacmood inta uu kor u qaaday, tilmaamaya midaysnaan. Sacab ayaa u dhacay, ma uu ka baqayn keligaa baa lagu xidhi, waxa uu ogaa in uu taageero ka haysto boqollaalka arday ee goobta ku sugnaa.

Sannadadii 1983-87kii oo aanu wada joognay Muqdisho, oo uu gurmadkii mashaariicdii Qaranka ka galay, markii danbena uu jaamacadda ka galay, ayaa waxa caado ahayd in la is waraysto marka la kulmo. Waraysiga ugu badani, waxa uu ahaa maxaa laga soo sheegay SNMtii iyo xaaladda guud ee siyaasadeed ee dalkii burburka qarka u saarraa uu marayey. Waxa aan ka xusayaa, sidii kaftanka iyo xeeldheerinimada ku dheehnayd ee uu dadka u waraysan jiray. Waxa jiray shaki badan oo la kala qabay, marka la is waraysanayo, oo dhegadhegaynta ayaa badnayd. Cabdiraxmaan qofka uu la kulmo ee uu arko in uu la socdo qof kale oo aanuu garanayn, waxa uu ku odhan jiray "Waar kaalay shaadhkaagani, ma balcadbaa (Balcadda, waxa lagu samayn jiray wershaddii dharka ee ku taallay Balcad) mise waa suuf?" oo uu uga jeedo, ma iga hubtaa qofkan kula socda. Qofka la fahmaya waxa uu odhan-jirey waa suuf isagoo uga jeeda "Shaki maleh"

Afgaradkaasi, oo kaftanna ku dheehnaa, marka la dhaafo Cabdiraxmaan ilaa carruurnimadiisii waxa uu ahaa qof la jecelyahay, oo kaftan badan, hadaladiisana dhegta loo taago. Qof aan xumaan talis ahayn, aan isla weynayn, ee dadkiisa ku dhexjira. Deeqsibuu ahaa, oo inta uu hayo waa la la wadaagi jiray. Cidna kama qaloon jirin. Intii danbe oo kaba badan 20 sannadood waxa uu degennaa dalka Holand. Halkaas ayuu ku geeriyooday, waxa uu ka tegey xaas iyo wiil.

Xuskan waxa igu dhaliyey, isaga oo ku jira cusbitaalka ayaanu telefoonka ku wada hadalnay, wuxuu ii sheegay intii uu dhaktarka ku jiray iyo cidladii uu keligii qolka ku jiray, inuu sameeyey dhawr maanso oo uu ii ballanqaaday in uu qoraal ahaan iigu soo diro. Ma ay suurto gelin keliya maansada hoosta ku qoran baa i soo gaadhay, isagoo sii mootan. Waxa aan dareemay in xil i saarmay, oo ay tahay in aan gudbiyo maansadaas. Waxa aan xusuustay, 1985kii oo uu dhawr maanso curiyey, ayey ahayd markii iigu horraysay ee aan isku dayo, in aan bal dhawr bayd isu geeyo, isagaa ahaa qofkii igu dhiirrigeliyey, inkastoo aanan maansayahan ahayn, laakiin in aan wax tirin karo Cabdiraxmaan baa sabab u ahaa.

Waxa aan ka xusuustaa gabay dheeraa oo aan berigaa tiriyey, anigoo 18 jir ah.

Indhawaydba siinleyda gabay ma tirin sadarradeediiye

xalauun baan ku sara kacay sidaan soomanaa abide

dhextaal waxa u ahaa

Afartaa sabarad qiiqaysa iyo sulub rasaaseed dheh

afar kalena....... ma xasuusto gabaygoo dhammaystiran waa 1985kii. Iyo Muqdisho.

Waatan maansada la magac baxday "Godol" oo uu marxuumku tiriyey maalmihii noloshiisa ugu danbaysay dunida. Ilaahay ha u naxariisto, aamiin. Dhammanna samir iyo iimaan ha innaga siiyo, Cabdiraxmaan Maxamuud Jaamac (Qodax) 

"Godol"

Gabaygeyga godol

Guntimaha horraadkiyo

Ganka iyo danbeedada

Iga gooya maraqoo

Geyiga haw nimceeyee

Gaadhsiiya goobaha

Xooluhu galaaniyo

Dhulka gobabka waaweyn

Galoolku uu ku yaallee

Geeluna ku dhaqanyahay.

Ha gaadhaan daruuraha

Hadba dhan u gudaayee

Galabtii Carraabada

Aan gaar u daawado

Guullaa amarka siiyoo

Hadba gees u dirayee

Anigoo Itaalgabay 

Gurigaan dhexjoogana

Aan geesna uga bixin.

Waxaan gaar u eegaa

Fadka gaanbinaaye

Hadba dhinac u guuree

Gosha biyuhu jiifaan

Isla gaadhay dacallada

Guulle wuu ogyahayoo

Gurigaan ku koray-iyo

Geyigaan imiye

Galab galab dhammaantood

Garoomada u soo baxa

Goortay harraadaan

Gabbalkii dhacaayaba

Gu'ga oo ku hooroo

Geyigana dhibbaatiyo

Aan gaadhsiin waxyelo

Guullaheen haynoo shubo

Gobolada dalkeenniyo

Giddogood deegaanada

uu gaadho gobolada

Goobta Selel ku taalliyo

Ilaa gacanka waaheen

Saaxil goonyaheediyo

Godonada Sanaagiyo

Ilaa Gubanka soo rogan

Gosha biyo Irmaanee

Hadba gees u shubantee

Gees ilaa ka gees

Irmaan godol ka yeel

Allayahooy dulgee

Dhammaan geyiga oo idil

Waa Billaahi Tawfiiq

Waxa tiriyey, IHN, Cabdiraxmaan Maxamuud Jaamac (Qodax) 

dhammaadkii 2012, Emman/Holland

-------------------------------------------------------

 W/Q, Sayid-Axmed Maxamed Yuusuf (Dhegey)

09-03-2014 Stockholm/Iswidhan