Dalalka
Afrika iyo kuwa Carabta iyo dalal kaloo badanba ilaa maanta kama jirto
Qaranimo luga ku taagan, ee waxa ka dhisan xukuumado iyagu ah wax walba.
Somaliland waxa aynu jecellahay in ay ka guurto xukuumad keligeed ah oo
ay u guurto Qaran dhisan. Qaran iyo xukuumadi, waa ay iska keen dhex
galaan sababo badan awgood.
Xukuumadda maanta ka jirta Somaliland waa
loo hanweynaa, waayo waxa hoggaamiye ka ah Axmed M Siilaanyo, oo ah oday
ruug caddaa ah oo wax badanna u soo joogay. Lagama filayn waxyaabaha
qaar maanta dhacaya. Wax badan baa jira oo xukuumaddani qabatay, oo lagu
xasuusan karo, qof
kasta oo indho dhexdhexaad ah ku eega Somaliland wuu arkayaa wax badan
oo la qabtay. Waana laga filayey in hoggaanka Siilaanyo uu raad
horumarineed ka tago. Laakiin wax baa qaldan, kolba dabraya habsami u
socodka iyo higsiga Qaranimo.
Xukuumaddii
tan ka horraysay waxa ay ku talo gashay in la joojiyo Xisbiyada
tartamaya, oo si cad oo badheedh ah ayaa loo mamnuucay ururada
siyaasadda. Dad badan baa sidaa taageersanaa, laakiin waxa ay ahayd
qalad weyn oo xukuumaddii Dahir Rayaale ay samaysay. Waa laga gudbay, oo
sidii saxa ahayd baa loo tallaabsaday. Waxaase kolba
soo baxaysa, in meelaha qaar aan lagaba gudbin oo xukuumaddan oo ku
timi rabitaanka dadka, ayaad mooddaa in ay indho'la'aan ama badheedh ay
ku kacayso. Waxa ka kow ah Cabudhinta saxaafadda oo la xalaalaystay in
la iska xidho weriyeyaal, aan loo marin qaabkii sharciga ahaa. Ma qabo
in mar kasta weriyeyaashu saxan yihiin, balse waxa jira qaab wax loo
xidho, mana aha in amar dulsocod ah lagu xidho qof muwaadin ah.
Waxa
yaab ah, in la yidhaa TV ga Qaranku wuu ka madax bannaanyahay
wasaaradda warfaafinta, oo haddana la yidha maya ee wuu hoos tagaa. Waa
dhacdo aan
si fiican loo fahmi karin. Marka hore ee la yidhi wuu ka
madaxbannaanyahay iyo maanta oo uu hoostegayo. Waa maamul is dhexyaac
ah. waxa aynu maqalnay agaasime xilkii loo wareejinayo, oo la yidhi
maya, waa lagu qaldamay ee maaha adiga, ka xilka la wareegaya. Derajo la
bixiyey baynu maqlaynay, in la yidhi qalad buu ahaa. Qaldaadka noocaas
ahi, waxa ay sawir innaga siinayaan, jahawareerka ka taagan, xukuumadda
maanta jirta.
Waxa
samaysmay gole la yidhi waa toosinta Qaranka. Dabcan dadka badidiisu
waa ay ka biya-diideen qaabka ay isu abaabuleen. Maaddaama oo ay
jiraan laba xisbi Qaran oo mucaarad ah. Dib ayey isu saxeen hawshaasi
cidda ay doonto ha ka timaaddo, ee jid sax ah ayaa la mariyey oo ah in
labada xisbi mucaarad iska kaashanayaan, dood qarameed. Waxba kuma
jabna, mana aha wax laga saso, waxaase yaab ah in xukuumaddu weli taagan
tahay lama qaban karo. Waxa aan xasuustay, xukuumaddii Rayaale, oo
xilligeedii joojisay, dood loogu magac daray "Caawa Caqli keen".
Joojintaasi, waxa ay u soo hoysay xisbiyadii mucaaradka, ee xilligaa oo
KULMIYE ka mid ahaa, taageero badan, tanina kaba sii weyn oo waa hubaal
haddii la joojiyo in mucaaradku heli doonaan taageerada dadka.
Shacbiga
reer Somaliland, waxa ugu weyn ee ay maanta ka hayaan halgankoodii
dhiigga farabadani ku qubtay, waa hadalka xorta ah, waa kulamada xorta
ah. Wixii la joojiyo ama car juuq dheh, wax kasta oo u eg dadkani ma
oggola. Waana la arki doonaa kulankaas haddii sidaa lagu joojiyo
isbedelka ku dhaca taageerada xukuumadda. Wax badan in ay xukuumaddani
qabatay ninna daah kama saarna, waxaase nuglaynaya oo dilaya
waxqabadkaas waxyaabo yaryar oo weynaan kara.
Maxaa
ugu danbeeyey? Mudane Jamaal Cali Xuseen oo u
taagan hanashada madaxweynenimo ee Somaliland, in laga hor istaago
madaarka Hargeysa. Si kastaba wax ha u qaldanaadaan, laakiin xukuumadda
ayaa dulqaad iyo wax hagaajin looga fadhiyaa. Magaalada Gabiley baa laga
joojiyey Jamaal Cali Xuseen, waa farriin taageero u soo kordhinaysa
mudane, Jamaal ee wax ba lama yeelin. Go'aanka ka horjoogsiga ee Xisbi
Qaran uu soo bixiyo, laguna joojiyo Xisbi Qaran oo u dhigma waxa ay
muujinaysaa in aynaan weli noqon qaran luga ku taagan. Qaranimadu sidaa
maaha. Haddii uu sharciga baal maro Xisbi qaran sida UCID, waa in ay
jirtaa qaabkii loogu sheegi lahaa, oo ka bilaabmaya Guddida
dooroshooyinka, laakiin askari kontroolka taagani, ma geli kartid
magaalada oo amar baanu haysannaa" waa qadhaadh, innagama degayso.
Waxaana habboonayd in xukuumaddu ka bixiso raalli gelin buuxda.
Xisbiyada Qaranku waa ay inoo siman yihiin.
Shalayba
xisbiga Kulmiye, waxa uu taageerada weyn ku helay qaladaadkii uu
gelayey maamulkii Daahir Rayaale. Waxa isku milmay UDUB iyo Qaranimadii.
Waxa caadi ahaan jirtay xilligii xukuumaddii milleteriga ee uu
hoggaamin jiray Maxamed Siyaad Barre, hebel waa qaran dumis. Qarankii uu
lahaa waa la duminayaa, isagaa duminayey. Sidaa darteed, aan kala
saarro Qaranimada iyo xukuumadda. Marka xukuumadi, qalad gasho ee aynu
ugu sacbinno yeynaan eersan xumaanta ka timaadda. Waa wax soo dhici
jirey in hoggaamiye uu qalad galo oo haddana galo oo loo sacbiyo. Marka
danbe goor aan goor ahayn baa shacbigu baraarugaa, waase xilli aan waxba
laga qaban karin.
Madaxweyne
Axmed M Siilaanyo, waxa aynu ka filaynay wax weyn in uu kaga tago
horumarka Somaliland. Ifafaalo ayaa muuqday, yaan dib loo noqon.
Xisbiyada mucaaradkuna, maanta waxa aad mooddaa in dhankiina la soo
jalleecayo, ee diyaar garooba oo muujiya sidii aydin u hanan lahaydeen
taageerada dhankiinna u soo ciirtay. Aflagaaddo iyo cay la idinku
taageeri maayo, in ku filan baad soo tidhaahdeen, wax ay idinka lumiso
mooyee taageero ku heli maysaan aflagaaddo iyo in aad indhaha ka
qarsataan wax qabadka ballaadhan ee xukuumaddani samaysay. Xukuumadduna
yaanay isla weynaan ee
dadkeeda ha la socoto, haddii kale buurtuu koray waarin mayso ee kub
iyo bawduu ka jabay.
Waxa
aan qoraalkan ku soo afjarayaa. Waa qaadan waa, liqi waa, garanwaa in
maanta lagu horjoogsado oo isbaaro loo dhigto Mudane, Jamaal Cali Xuseen
gelitaanka magaalada gabiley. Caqliga fayaw waxa uu inna tusayaa
qaladkaasi in aanuu ahayn mid laga galay qof ama Xisbi ee waxa laga
galay waa Qaranimada Somaliland--ama garo ama ha garan.
Nabad iyo Caano
Sayid-Axmed M. Yuusuf (Dhegey)
07/12/2013, sabti
Iswidhan/Stockholm
Kommentarer
Skicka en kommentar