Febraayo 20,2014
Mareegaha Farshaxan
Qaybtii
3aad...
Waxay
deeqii tidhi
Ma nalkii damay
inoo daarayaan
Maxay
doonayeen maxay diidayeen
Dekedadii
Berberii
waa dilaacsan tahayee
ma daboolayaan
Dugsigii
wax barey iyo
dariiqyadii miyey dhisahayaan
Dadkii
waa bukaayee
ma daaway sidaan
Gaanaa
darkii Midnimadii dunshayee
miyey
duub castiisa dabaalayaan
Darajadu
hadaaney dumbuqaba xukumin
dable
kama adkee maxay doonayaan
Iyagaa dulman oo talo dawladeed
laga dayriyee loo doodayaayee
Laba doqon-maqaar maxay dooni
Maansadii Waxay Deeqii tidhi, Abwaan Cali Sugule –dun Carbeed- Febraayo
1982
“Danbiyada kale ee lagu haysto labadan
danbiile(Axmed Maxamed Yuusuf iyo Maxamed baaruud Cige) waxaa u
dheer inay daabaceen wargeys ka soo horjeeda
qaranimada.Falkani wuxuu ka soo horjeedaa xeerka 18aad ee Nabadgalyada, qodobkiisa
1aad iyo xeerka 71aad
ee Beenal Koodhka(Penal Code) oo diidan
in la daabaco wargeyso ka soo horjeeda midnimada ummada”
------Dacwadii Maxkamada lagag oogay
---------
Wargeyska ay soo saari jireen
kooxda UFFO ayaa loogu wanqalay magaca “UFFO”.
Sidaa darteed ayaa kooxda iyo magaca la iskugu ladhey.Hase yeeshee
hawlgalada samofalka ah ee ay ka fulin jireen
xarumaha dhakhtarka Hargeysa, iyo dugsiyada sare ayaa aad loogu bartey ayna ku suntan yihiin.Waxayse garteen in aan
warbaahin dadka baraarujisa laga maarmeyn.Waana ta keentay in wargeyskaa
dhidibada loo taago. “ UFFO-du waa neecawda
wanaagsan ee urta fiican leh ee ka soo hormarta roobka,sidaa darteed
ayaanu ku sumadeynay hawlahayagan
samafalka wanaag soo socda oo ka dhalan
doona dhulka iminka ah Soomaaliland.”
Ayuu yidhi mudane Axmed Maxamed Jabane
mar aan wax ka waydiiyey wargeyska iyo magaciisu siduu ku yimid.
Isagoo sii wata hadalka mudane Axmed ayuu yidhi: “Dhibaatadii
dadka reer Soomaliland haysatey inay
horseed u noqoto halganka ummada.Sidoo kale
in sidii UFFO-daa meel kasta looga urin jiray loogana dareemi jiray uu wargeyska xambaarsan warbixinta
hawlahayagan samo-faleed gaadho meel
kasta”.
Isago mudane Axmed sii wada hadalkiisa
ayuu ku darey intaa: “magaca waxaa
keenay Maxamed Baaruud Cige, aniguna waan ku raacey.Dadka looma sheegi jirin halkuu ka soo baxo iyo siduu u soo baxo.Hase
yeeshee qofkii lagu kalsoon yahayba waa
loo dhiibi jiray si uu u sii fidiyo”.
Wareysi lala yeeshay Dr. Aadan Yuusuf Abokor oo ka mid ahaa kooxda UFFO ayaa
sidoo kale isagoo ka hadlaya wargeyskaa
yidhi: “Xilligaa oo ahayd 1981-kii waxa jirtay waraaq yar oo Joornaal ah
oo magaceeda UFFO la odhan jiray, taas oo qarsoodi ahayd laguna qori jiray
wixii duruufo ah ee dadka haysta, wacyiga dadkana kor loogu qaadi jiray. Manuu
ahayn joornaal caadi ah ee waxa lagu daabici jiray Teeb, waxaana ku qornaan
jiray “Ninkii helawba joornaalkaas sii baddi oo dad kale gaadhsii.’ sidaas ayuu
dadku isku gaadhsiin jiray”.
Wargeyskii
ayaa gacanta u galay kooxihii nabad-sugida iyo ciidamadii dhabrjabinta. Labadan kooxood oo guushaa gacantooda soo gashey ku faraxsan ayaa u sii gudbiyey dhiigya-cab
Diiriye- Gaani-. Markii si kasta
wargeyskaa ay u rogrogeen ayaa waxay u arkeen inay waxqabadkooda u gudbiyaan
hogaankoogii ina Siyaad Barre.Muddo waxaa lagu hawlanaa sidii loo heli
lahaa ragga hawshan wada ee hormoodka u ah. Wargeyskan gacantooda soo
galay wuxuu soo dadajiyey xadhigii lala
maaganaa dhalinyaradaa iyo boqno-goynta
hawlihii samofalka ahaa ee ay wadeen.Hase yeeshee in la xidho dhalinyaradan oo
hawlgalkooda samo-falka ah la joojiyo
qorshaha dawladii Afweyne ayey ku jirtay,marnaba may baaqsateen.
Dhamaan dhalinta UFFO waxay isku wada raacsan yihiin
inay xog-ogaal u ahaayeen in la
xidhxidhayo.Taasi marna kumay keenin inay faraha ka qaadaan hawlihii ay
dadkooga iyo dalkooga u qabanayeen. “Haddana annaga oo og in nala xidhi doono
ayaan midkaayana waddanka ka baxsan oo aanu joognay, oo aanu nidhi ha la ina
xidho oo bal aynu eegno waxay sameeyaan. Is-la habeenkii (Noofember 19,1981)
aniga oo guriga jooga ayaa duub-castii amma millaterigii oo gurigaysa ku
wareegsan la iga toosiyey, waxaana ay i toosiyeen kowdii habeennimo. Waxaana la
socday koox NSS ah laga soo diray Xamar, oo kuwii Hargeysa way aamini waayeen”
ayuu yidhi Dr.Aadan oo u waramayey
wariye Cabdi-Shakuur Heersare.
Wargeyskii markuu
gacanta u galay maamulkii Afweyne
ayey go’aansadeen inay gudagalaan xadhiga
dhalinyarada. Maxamuud oo ka mid
ahaa shaqaalaha xafiiska nabad-sugida ayaa maqlay in mudane Axmed Maxamed Jabane laga doonayo
xafiiska.Shaqaaluu ka ahaa xarunta,
wararka iyo hawlagalada xarunta waa laga
qarsan jiray.Waxaa la ogaysiin jiray Maxamuud iyo kuwa la midka ahaa inta loo
baahan yahay adeegsigooda.Sidaa darteed waxaa lagu eedeeyey mudane
Axmed Maxamed Jabane muu ogayn
Maxamuud NSS.
Mudane Axmed Maxamed Jabane oo maalin Isniin ah faras-magaalaha hargeysa maraya
ayaa la maqlay Maxamuud oo u dhawaaqaya. “Xafiiska nabad-sugida ayaa lagaa doonayaa”
ayuu Maxamuud si naxsan u yidhi.
Taariikhdu waxay ku beegnayd
bishii Noofember 2dii, 1981kii. Markii uu tagay mudane
Axmed Maxamed Jabane xafiiska
nabd-sugida waxaa loo kaxeeyey qolkii
lagu xidhi lahaa. Habeenimadii aad baa
loo garaacey, dhib badana waa loo geystay.Waxaa halkan xusid mudan inaanu Axmed
Maxamed habeenimadaa wax magac ah gudbin.Inkastoo dad badani la shir yimaadaan
inuu xanuunkii darteed Amxmed Maxamed
Jabane gudbiyey magacdii.
Wareysiyo aanu la yeelaney kooxaha
kale ee la xidhnaa kana tirsanaa ururkii
UFFO ayaa cadeynaya in magacda
aroornimadii la gudbiyey. Go’aan
lagu midaysan yahay baanu ahaa. Aroornimadii
ayaa waxaa Axmed Maxamed ku soo
booqday xafiiskii Nabad-Sugida dhawr ka mid ah kooxihii UFFO. Waxaa kooxdaa ka mid ahaa Axmed Muxumed Madar oonu waydiinay
dhacdadaa,nooguna warceliyey “Aroornimadii ayaanu ku booqnayey Axmed Jabane xafiiskii
Nabad-Sugida. Waa la ogolaa booqashada xilligaa.Wuxuu noo sheegay in la
waydiiyey dadka uu hawlahan kula jiro
walina aanu waxba sheegin.Sidaa darteed ayaa go’aan lagu midaysan
yahay ku gaadhney in uu gudbiyo magacda uu xasuusan karo”.
Sidoo kale ayaa kooxdii aan
maalintaa booqashadaa aan ka mid aheyna go’aankaa aad ugu reeyeen soona
dhaweeyeen. Isagoo hadalkii sii wata mudane Axmed Muxumed ayuu yidhi: “ halkii
baanu qalin iyo warqad ku qaadaney, kuna
qornay magacda”..
Sidii go’aanku ahaa ayuu Axmed
Maxamed jabane gudbiyey magacdii. Isagoo
ka waramaya goaankan sababta keentay na
wuxuu yidhi: “ dawladaasi waxay doonaysay inay dhawr qof soo qabsato, annaguna
waxaanu doonaynayn in magaaladu kacdo, dawladaasina aragto in hawshan dhamaan
ummada reer Soomaalialnd u midaysan tahay.iyagaase magacda kala soocay oo kooxo badan ka saarey”..
Dadka magacooda laga reebay waxaa ka mid ahaa Dr.
Xadi. Hawlahaa samofalka ahaa ee ay
wadeen ayuu ka qayb qaadan jiray.Mar la waydiiyey Dr. Xadi waxa looga reebay ayuu yidhi: “ Runtii waxay aheyd dawlad doonaysay inay ku hano-qaado kuna sii jirto
qaybi oo xukun,dhibta guri walba gaadhey ayey u dhigayeen inay guryaha qaar
saameysay”...
Sidoo kale waxaa go’aan
midaysan lagu gaadhey inaan la magac dhabin xubnihii ku jiray ciidamadii ee
saraakiisha ahaa.waxaa xubnahan ka mid ahaa Aadan Sheekh Maxamed Cabdi (IHUN),Maxamed
Kaahin, Maxamed Cilmi-Galaan, Maxamed Xaashi Lixle(IHUN), iyo qaar kaloo badan.Saraakiishan hawlaha kale ee
ay wadeen ka sokow la shaqeynta kooxdan UFFO ayaa la badbaadinayey.Hawlahaa
waxaa ka mid ahaa diyaarinta garabka
milatari ee ururka SNM.Xilligan la qabqabtey
kooxda UFFO saraakiishan qaarkood waxa joogeen xarunta ciidmada ee ururkii SNM.
Laba cisho ka dib oo ku
beegnayd bishii Noofember 4,1981 ayaa
gurigiisa laga soo qabtey mudane Maxamed Baaruud Cige. Intaa wixii ka
danbeysay arintii waxay noqotay in maalinba koox ama qof la soo qabto.Muddo
ayey ku jireen xaruntii nabad-sugida iyo xaruntii 26aad ee Dooxa Maka-Durdure
agtiisa ah. Mudadan waxaa garaacis,
jidh-dil , iwm lagu hayey kooxdan UFFO. “Maalin maalmaha ka mid ah ayaa la noo
qaybiyey waraaqo ay ku qoran yihiin
xeerarka la nagu qaadayo iyo dacwada la nagu haystaba” ayuu yidhi Axmed
Maxamed Jabane isagoo ka waramaya xilliga loola wadaagey si cad xeerarka lagu
hayto iyo dacwada lagu soo oogayba. Dawladii Afweyne waxaa si cad uga go’nayd inay boqno gooyaan
aqoonyahanadan dhiiradey. Sheekaduna noqoto isha Cali nin dayey wax ku qaadasho
ugu filsaho.Hase yeeshee rag is-gurayee qoraalkii dacwada ayaa bulshada reer
Hargeysa gaadhey.Go’aana waxaa lagu gaadhey inaan ardey iyo hooyooyin loo kala hadhin maalinta
Maxkamada la keeno.
Markii xog khasab ah laga ururiyey ayaa la gaadhey
maalintii maxkamada la soo taagayey. Bishii Febraayo 20, 1982 ayaa
Maxkamada ku sheegii Badbaadada ayaa la horkeenay dhalintaa. Waxaana qorshuhu ahaa in dil
dhamaantood lagu xukumo,qoortana loo dheereeyo.
Hase yeeshee gargaar ay isku kaalmeysteen hooyooyinka
magaalada Hargeysa iyo ardeyda dugsiyada
Hargeysa ayaa arintaasi ka suutogali
wayday. Waxay isbaheysigaasi hub ahaan u
adeegsadeen dhagax ay ku kala tureen
qorshihii dawladaasi wadatey,kagana baajiyeen dhalintaa UFFO dilkii loo
qorsheeyey. Sidaa darteed ayaa dhalinta
UFFO loo gudbiyey Xabsiga Hargeysa, laguna kala xukumay
xadhig u dhexeeya saddex gu’ ilaa madaxaa ha ku furto. Inkastoo
tiro koobanna la sii daayey.
Maalintii
dhawayd Dheddigii Jihaad
Dhababay
galeen Caruurtuna dha’dhaab
Dhulka
tiilay bay Dhirta ula baxeen!
Dhanna
hadallo culus Oo dhaxalgalaa
Dharka ugu
qornaa Dhayal u seexan mayno
Dharagna
dooni mayno Ninna ka dhawrsan maynee
Haddaanay bedar ka
dheeraan Waa haddaad dhalasho waydeen
Maansadii Dhaqan wadani ee Abwaan Aadan Tarabi
Waxaa runtii mudan in lays
dul taago xeerarkii laga jeediyey Maxkamad ku-sheegtii.Xeerarkani waxay
ahaayeen kuwo in badan la adeegsadey, dan gaar ahna u fulinayey xukuumadii Afweyne.Sidaa darteed
ayaanu raadsaney sharci-yaqaan mudane
Ibraahin Xaashi Jaamac si uu inoogu balbalaadhiyo xeerarkani.Waxaanu mudane
Ibraahin yidhi:
“Af Weyne ayaa soo saaray 10kii bilood
ee ugu horeeyey gudahood markii
uu xukunka maroorsaday oo dad aad iyo aad u fara badan ayaa loo adeegsadey
dilkoogii iyo xadhigoogii .Waxaana adeegsatey Maxkamadd Badbaadad ku sheegtii laakiin ahayd
“Bohol ku ridda dadka” . Waan kaydiyey xeerar ku sheegayadaas oo marbaan ku soo
dari mareegta“Somalilandlaw.com” si aan loo ilaawin. Mar kale ayuu mudane
Ibraahin isagoo xeerarkaa mid mid u faahfaahinaya yidhi: “Xeerkani waxa la odhan jiray “Law for Safeguarding National
Security” oo qodaban aad soo sheegaty waxay ka hadlayeen”………………….
La soco qaybta afraad………………..
TIxraac:
-Taariikhdii Iyo Waxqabadkii Dr. Aadan Yuusuf Abokor
Wareyste: CabdiShakuur
Xaaji Muxumed Muuse (Heersare)
-Note on My teachers’ group
Qore: Jaamac
Muuse Jaamac
- Dhacdadii Dhagaxtuur iyo Dhiiranaantii Dr.Maxamuud Sh.Xasan Taani
Qore . Fu’aad Sheekh
- Ardaydii Dhagaxtuur iyo
Dhugashadii. Maxamed Baaruud
Cali.
Qore . Fu’aad Sheekh
-Wareysi Sharci-yaqaan mudane Ibraahin Xaashi Jaamac..
Wareyste: Bahda Mareegta
Farshaxan
Diyaarintii iyo tifatirkii :
Fu’aad Sheekh
Bahda Mareegta Farshaxan
Kommentarer
Skicka en kommentar