Fortsätt till huvudinnehåll

Indho Ama Dhaayo: 150 Erey Oo Ah Tilmaamaha Af-Somaliga Ee Indhaha U gaarka Ah...W/D, Ali Mohamoud Noor

Waa isku daygii baadhitaan ee noociisa oo kale u horreeyay ahna mid la odhon karo wuxu joogaa marxalad bilow ah oo dhammaystir u baahan. Daraasaddan ayaa ah mid koobaysa dhinac kasta oo xidhiidhinaysa afka hooyo iyo xubinta jidhkeenna u qaabbilsan lexaadka aragga.


Waxa aan is leeyahay qormadani weli maaha kama dambays siiba qaybaha aan u kala qaaday oo aan dareensanahay in qabyo ka muuqato in kasta oo aan u dhigay sidii ay aniga iila muuqdeen balse mawduucan ayaan jeclaystay inu noqdo mid furan oo aan bulshoweynta la wadaago si ay dadka af dhaadhiga ahi halkaa uga sii ambaqaadaan oo halka ay hadda wax marayaan looga sii horumariyo wixii aan ka tegayna loo dabooli karo si jiilalka soo kacaya ay ugu noqoto aqoon korodhsi guud oo ay ka baran karaan wax kasta oo qodobkaasi isaga ah ku saabsan.

Akhriste waxan kuu rajayaynayaa in aad xiisayn doontid qormadan marka aad akhrido islamarkaana aad ka dhiiban doontid talooyin wax ku ool ah.

A) Awoodda indhaha
Arag, eegmo, deymo, daawasho, dhugasho, dheehasho, fiirin, hoomaayid, indho-caddayn, indho-daalis, cawri, il, ildadab, il-qooraansi, ilqoodh, indho-indhayn, indho-ku-hayn, akhris, muuq, dhaayo-qab, indho-fiiqnaan, fay, dam, ujeedid, jeedaalo, khaawisaad, il-doogsi, indho-ku-gubid, il-qalloocan, bogasho, biniin.

B) Hawlaha kale ee ay indhuhu qayb muhiim ah ka yihiin fulintooda.

Sanqasho, oohin, ilmo, hurdo, gama`, himsehimse, haydh-haydh, dhacdiid, laamadood, lulo, libiqsi, baraarug, gawdiidsi, indho-furid, il-jabin indho ku godid, indho-shiikhin, indho-shareer, indho-dillaacsi, indho-saab, shish, dhugtan, fogaan-arag, bidhaan, bikaacsi.

C) Naanaysaha ay Somalidu ku ladho isha ee dadka loo bixiyo

Shiine, cawar, hebel indho, indhoole, Indha-cade, Indho-sheel, indho-weyne, Indho-leeb, indho-caad, il-dhafuujo, indho-deero, indho-deeraley, dhaayaha-u-roon, indhobir, indho-yare, indho-buur, indho-waranle, indho-godane, indho-xume, indho-deeq, indho-fiig, ildab, illow, iley, ileeye, ilxaako, ilxun, il-xayiig, fayax, il-qudhaanjo, il-dhibiijo, indho-badane, il-bir, afar-indhood, aragsan.

D) Sifooyin kale oo xidhiidh la leh indhaha

indho-ku-graadle, ildheeraan, il-biyood, il-waad, ileys, illin, iftiin, ilbidhiqsi, ilaalo, indho-daar, indho-ka-rid, indho-iska tuur, il-ka-lalin, il-duuf, il-qabatiin, il-fashaq, indho-sarcaad. Indho-daraandar. il-maris, indho-furnaan, argti-gaaban, indho-fidin, il-bixid, il-darro, il-go`, ilxumaan.

E) Maahmaahyo, halqabsi iyo odhaah la xidhiidha indhaha.

Loo il-bixin maayo
kor waayeel waa waa indho 
dab kuleylkiisa aan la arag dambaskiisa lagama leexdo 
aadame la aragyaaba dhib la arag
isha cali ka laalladda
indho adagaa ma il kalluun buu liqay
iyo qaar kaloo badan oo idinku ku sii kordhin doontaan.
qofkii baxaya indhahaa casaada


D) Xanuunada la xidhiidha indhaha

Habeeno, bakooro, indho-beel, indho-laàan, indho-darri, dhaayo la`, indho-barar, xafajo, dhalaad, sheel, ashqaro, raar, beyr, indho-jeexis, indho-fiiqis, bassaas,daaf.
F) Qurxin
Indho-kuul
G) Waxa iyaguna isha ku leh saamayn toos ah ama mid daban siiba cimilada iyo dabeecada iinagu xeeran iyo deegaanka.

Iftiinka qorraxda, mugdiga, siigada, qiiqa, ceeryaamada, hanfiga, dabaylaha . roobka, dhididka badan, saamaleylka, huurka, barwaaqada.

Soo diyaarintii iyo isku dubbaridkii
Ali Mohamoud Noor Ali-Eid
...........Norway

Kommentarer

  1. Waa Qormo Faa'iido Badan Iyo Aqoon Korodhsi ii siyaadisay . Waxan kale oo aan filayaa in dad badani ka faa'iidays taan

    SvaraRadera

Skicka en kommentar

Populära inlägg i den här bloggen

Waa kuma abwaan Xasan Xaaji Cabdillaahi ( Xasan-Ganey)? Qormo kooban oo ka hadlaysa suugaanta abwaan Xasan Xaaji Cabdillaahi ( Xasan-Ganey)

Abwaan Xasan Xaaji Cabdillaahi ( Xasan-Ganey), waxa uu ku dhashay duleedka degmada Bullaxaar ee gobolka Saaxil. Isaga oo kuray ah ayuu u   wareegay magaalada Berbera, waxaanu ka shaqayn jiray makhaayadaha   cuntada. Isaga oo ka hawlgalay makhaayaddii Cumar Isteeri. Muddo kadib waxa uu u wareegay magaalada Hargeysa, xilligaasi oo uu sheegay abwaanku in ay   ku beegnayd   xilligii ay inqilaabka wadeen Xasan-Kayd iyo raggiisii. Abwaanku, intii uu Hargeysa joogay, waxa uu ka shaqayn jiray hudheelkii loo yiqiinay Yuuniyanka ( Union). Mar danbe ayuu abwaanku ganacsi ka bilaabi goobtii loo yiqiinay Xerodhafta. 

Maalinta afka iyo Suugaanta Soomaalida ee Xaafadda Rinkeby 14-05-2016 Sabtida

Haddii aad xiisayso afka iyo suugaanta Soomaalida, fadlan nagala soo qaybgal barnaamij xiiso badan oo 14 bishan Mey lagu qaban doono guriga ummadda ee xaafadda Rinkeby. Barnaamijkan ayaa ay marti noogu yihiin qorayaal, afaqoon iyo cilmibaadhayaal ku hawlan afka iyo suugaanta Soomaalida. Martida maalintan nagala soo qaybgali doonta waxa ka mid ah Morgan Nillsson oo ah macallin afka Soomaaliga ka dhiga jaamacadda Göteborg, ahna cilmibaadhe ku hawlan taariikhda iyo habdhismeedka afka Soomaaliga. Kulankan waxa uu Morgan sharaxaad ka bixin doonaa kooraska afka Soomaaliga ee uu jaamacadda Göteborg ka dhigo. Waxa uu sidoo kale ka hadli doonaa afka Soomaaliga iyo duruufaha ku xeeran maata.

Faallo!..."ladh" Buug Cusub Oo Uu Qoray Cabdillahi C Cige

Sayid Maxamed Yusuf "Dhegey — Sweden — 7 September, 2005 Markaad aragto buugga laftigiisa, ayaad garanaysaa in buuggani uu ka duwanyahay buugaagtii hore ee afsoomaaliga ku soo bixijirtay. Qaabka buuggu u qoranyahay waa qaabka loo qaabeeyo sheekooyinka "Novel-ka" loo yaqaan. Waxaad dareemaysaa in dadka soomaalidu ku tallaabsadeen, jidkii muddo dheer kasoo xidhnaa. Kaasoo ah qoritaanka sheekooyinka, ku qotoma qaababka nolosha banii'aadamka. Intaa haddaan ku dhaafo qaabka buugga. Waxaan xasuustay faallo uu ka bixiyay Ibraahin Yusuf Axmed "Hawd" buuggan la magac baxay "Ladh. Mudane Hawd wuxuu ku soo gunaanaday maqaalkiisii "qoraaga buuggan qoray, haddii buuggani yahay kiisii ugu horreeyey oo maxay noqon doonaan kuwa soo socdana."